(гады жыцця невядомы)

Паэт, аўтар беларускіх вершаваных твораў

Блус Франц Феліксавіч (Ілля Піліпавіч) паходзіў з сялян. Паэт, аўтар вершаваных твораў кансерватыўнага кірунку 2-й паловы 19 ст. Нарадзіўся ў Быхаўскім павеце Магілёўскай губерніі (цяпер Чавускі раён Магілёўскай вобласці). Паводле некаторых звестак, служыў чыноўнікам на Магілёўшчыне. Заўзяты манархіст і праціўнік вызваленчага руху. У 1862 г., ва ўмовах рэвалюцыйнага ўздыму, напісаў на беларускай мове, якой добра валодаў, вершаваныя гутаркі “Прамова старавойта да сялян аб свабодзе” і “Прамова старавойта (для чытання маім землякам)”, у якіх заклікаў сялян да пакоры і цярпення, славіў цара і сялянскую рэформу 1861 г., даводзіў справядлівасць сацыяльнай няроўнасці. Па распараджэнні губернатара гутаркі былі вельмі аператыўна надрукаваны ў Магілёве і выкарыстаны для спынення сялянскага антырэформеннага руху. Паводле звестак архіўнай справы, што зберагаецца ў ЦДГА (Санкт-Пецярбург), у 1863 г. Ф. Блус напісаў яшчэ нейкі твор “супраць агітатараў польскага паўстання”. Пасля паўстання 1863 г. працаваў на чыгунцы ў Бузулуку, быў звольнены, некаторы час жыў у Самары, дзе, паводле водзываў улад, “вёў жыццё разгульнае, бавячы час у гасцініцах”. Звалі яго ў гэты час Ілья Піліпавіч. Гэта значыць, што пад гутаркамі 1862 г. ён паставіў несапраўдныя імя і імя па бацьку (Франц Феліксавіч), або змяніў іх у далейшым (магчыма, пры пераходзе з каталіцызму ў праваслаўе). У Самары зноў прапанаваў сваё пяро ўраду. На пачатку 1881 г., незадоўга да забойства Аляксандра ІІ, прыслаў міністру ўнутраных спраў некалькі вершаў на рускай мове, прысвечаных цару, і прасіў надрукаваць іх для чытання на фабрыках і заводах, каб супрацьдзейнічаць агітацыі “дэмакратаў-сацыялаў”. Пры гэтым ён спасылаўся на свой беларускі вопыт 1862 г. Вершы 1881 г. было дазволена надрукаваць з некаторымі купюрамі (выкінуты радкі аб беднасці і ўціску народа). Далейшы лёс іх, як і самога аўтара, невядомы. Беларускія гутаркі Ф. Блуса – цікавы дакумент эпохі. Незалежна ад намераў аўтара, у іх адлюстраваліся рэаліі тагачаснага народнага жыцця, антыпрыгонніцкія настроі сялянства, іх абыякавасць да рэлігіі і г. д. Некаторыя даследчыкі звязваюць з Ф. Блусам таксама ананімную празаічную брашуру “Бяседа старога вольніка з новымі пра іхняе дзела”, выдадзеную ў Магілёве (1861г.), аўтарам якой лічыцца А. Кісель.

Літаратура аб жыцці і творчасці Франца Блуса

→ Таленты роднай зямлі