Гісторыя Грудзінаўкі незвычайна багатая. Доўгі час гэтая мясцовасць належала польскім магнатам Хадкевічам і Сапегам. У 1772 г., пасля першага падзелу Рэчы Паспалітай, яна адышла да Расіі. Імператрыца Кацярына II падаравала вёску з прыгоннымі сялянамі, амаль 19 тысячамі дзесяцінамі зямлі і лесу магілёўскаму губернатару графу Дзмітрыю Аляксандравічу Талстому, які ператварыў Грудзінаўку ў квітнеючую фамільную сядзібу.

Сядзіба Грудзінаўка ўражвала парадкам пры Аляксандры Рыгораўне Талстой. Меліся аранжарэі, дзе раслі персікі і экзатычныя для нашых месцаў расліны. Быў цудоўны сад, плантацыі ягад. У 1899 г. Аляксандра Рыгораўна на ўласныя сродкі пабудавала ў трох кіламетрах ад Грудзінаўкі Рыжкаўскую бальніцу, дзе працавалі лепшыя лекары Магілёўскай губерніі.

У 1908 г. пры графіні Талстой быў пабудаваны вінакурны завод. Невялікі завод пабудавалі палякі, польскім было і абсталяванне. Графіня планавала выкарыстоўваць у вытворчасці дары вялікага фруктовага саду, але з віном нічога не атрымалася, затое завод даваў па сотні вёдраў у дзень бульбянога спірту-сырцу.

У Грудзінаўцы шмат гектараў займалі сады, дзе раслі яблыні, грушы, абрыкосы, ягадныя хмызнякі, была пасаджана аранжарэя руж.

Род Талстых у Расіі вядзе свой пачатак з ХІІІ ст., калі ў Чарнігаве апынуўся фландрскі граф Індрык Монскі са сваімі двума сынамі і дружынай у 3000 чалавек. Ягоны праўнук Андрэй Харытонавіч пераехаў з Чарнігава ў Маскву і атрымаў ад вялікага князя Васіля Цёмнага мянушку Талстой. Пазней мянушка стала прозвішчам.

Адным з продкаў грудзінаўскіх Талстых быў стольнік Пятра І – Пётр Андрэевіч Талстой. Стольнік Пятра Вялікага – Пётр Андрэевіч Талстой выманіў царэвіча Аляксея з-за мяжы і прывёз на расправу да бацькі ў 1718 г. За гэта Пётр Талстой стаў даверанай асобай Пятра І і атрымаў графскі тытул. Сын царэвіча, дзесяцігадовы Пётр II, стаўшы царом, выслаў Талстога ў Салаўкі, дзе той і памёр, пазбаўлены спадчыны і тытула (1730). Усё гэта было вернута яго ўнукам толькі ў 1760 г. Елізаветай Пятроўнай.

Двое сыноў стольніка далі дзве асноўныя лініі Талстых. Ад Івана Пятровіча пайшла лінія найбольш таленавітая гуманітарна: мастак-медальер Фёдар Талстой, паэт Аляксей Канстанцінавіч Талстой, пісьменнік Леў Талстой, дзекабрыст В.С. Талстой і г.д. Ад другога сына – Пятра Пятровіча – пайшлі ў асноўным заслужаныя генералы. Унук Пятра Пятровіча – Пётр Аляксандравіч Талстой – з іх самы знакаміты: ён быў спачатку сувораўскі генерал, потым генерал-ад’ютант Паўла I, затым паслом у Парыжы пры Напалеоне, у вайне 1812 г. стаў адным з галоўных начальнікаў апалчэння.

Да гэтай веткі графаў Талстых адносяць і Дзмітрыя Аляксандравіча Талстога, які ператварыў Грудзінаўку ў квітнеючую фамільную сядзібу. Ад шлюбу з Кацярынай Аляксандраўнай Вяземскай ён меў 5 сыноў і 6 дачок. Сям'я Талстых жыла ў драўляным доме, на беразе возера. Падчас вайны 1812 г. Дзмітрый Аляксандравіч быў губернатарам Магілёва. Пакінуўшы службу, ён бязвыезна жыў у Грудзінаўцы, дзе і быў пахаваны ў 1832 г. у царкве.

Пасля смерці Паўла Дзмітрыевіча ў 1875 г. сядзіба перайшла яго сыну Дзмітрыю Паўлавічу (1853 – 1894 гг.) – прыдворнаму, які служыў пры Міністэрстве Двара. Ён стаў апошнім уладальнікам па мужчынскай лініі. Як і ягоны дзед, Дзмітрый Аляксандравіч, Дзмітрый Паўлавіч быў пахаваны ў Грудзінаўскай царкве.

Пасля смерці Дзмітрыя Паўлавіча гаспадыняй Грудзінаўкі стала яго ўдава Аляксандра Рыгораўна Талстая (Шчарбатава). Заўдавеўшы, графіня прысвяціла сваё жыццё дабрачыннасці. У яе было дзве дачкі: Соф'я Дзмітрыеўна і Аляксандра Дзмітрыеўна. Лета графіня праводзіла ў сваёй сядзібе, а зімой з’язджала ў Санкт-Пецярбург. Прыязджаючы ў маёнтак, яна разам са сваімі дочкамі наведвала бальніцу. Нованароджаным графіня прывозіла пасаг. У 1905 г. Аляксандра Рыгораўна з'яўлялася членам Быхаўскага павятовага камітэта Расійскага Таварыства Чырвонага Крыжа. З прыходам савецкай улады Талстых чакалі гады пакуты і эміграцыя. Памерла графіня Талстая ў 1925 г., пахавана на могілках Сэнт-Жэнеўеў-дэ-Буа пад Парыжам.

Грудзінаўскі палацава-паркавы ансамбль - помнік архітэктуры позняга класіцызму. Уключае палац і парк.

Палац з’яўляецца цэнтрам кампазіцыі палацава-паркавага комплексу. Размешчаны на вяршыні ўзгорка. Палац уяўляе сабой мураваны двухпавярховы квадратны ў плане будынак, накрыты 4-схільным дахам і ўвенчаны сферычным купалам. Галоўны фасад вылучаны паўцыркульнай верандай з 6 калонамі дарычнага ордара і вялікім мураваным балконам на 2-м паверсе. Да асноўнага аб’ёму далучаны аднапавярховыя крылы, накрытыя валмавымі дахамі. Фасады прарэзаны прамавугольнымі аконнымі праёмамі ў плоскіх ліштвах, дэкарыраваны пілястрамі, сандрыкамі, нішамі, кранштэйнамі. Уваход вылучаны высокім мураваным ганкам. Унутраная планіроўка – калідорная, у цэнтральнай частцы шырокі вестыбюль з лесвіцай, над ім размешчана парадная зала.

У розныя гады будынак палаца выкарыстоўваўся пад розныя патрэбы. З устанаўленнем савецкай улады ў палацы размясцiўся штаб фармiравання Чырвонай Армii. У першыя паслярэвалюцыйныя гады ў падвалах барскага асабняка размяшчаўся вiнзавод. Да 1941 г. у флiгелi мясцiлася сярэдняя школа. У час вайны ў 1943 г. ён згарэў ад неасцярожнага абыходжання з полымем немцаў, якiя прыстасавалi флiгель да гаспадарчых патрэб. У вайну ў маёнтку знаходзiўся нямецкi шпiталь, стаяла вайсковая часць. Пасля вайны (1945–1961 гг.) тут знайшоў прытулак спецыяльны дзіцячы дом для сiрот, чыiх бацькоў згубiла вайна. Потым, пасля пабудовы 3-павярховага спальнага корпуса, знаходзiлася школа-iнтэрнат для дзяцей, хворых на рэўматызм. Тут былi створаны добрыя ўмовы для лячэння i навучання дзяцей. У 1990 г. у сувязi з аварыяй на Чарнобыльскай АЭС школа-iнтэрнат была расфармiравана. У 1991 г. бальнiца, якая знаходзiлася ў в. Рыжкаўка, пераехала на тэрыторыю сядзiбы ў корпус былой школы-iнтэрната. Зараз палац у заняпадзе i патрабуе рамонту.

Перад палацам размешчаны парк (плошча каля 6 га) пейзажнага тыпу з рэгулярнай партэрнай часткай. Ён быў закладзены ў першай палове 19 ст. З заходняга боку абмежаваны маляўнічым возерам плошчай у 3 га, з паўночнага боку – невялікім гаем. Перад фасадам палаца знаходзіцца басейн з фантанамі, які захаваўся часткова. У дэндралагічным складзе пейзажнага парку ёсць лістоўніца еўрапейская, елка калючая блакітная, дуб звычайны, ліпа крымская, хвоя веймутава, дуб пірамідальны, ясень пенсільванскі, таполя канадская, клён і інш. Асаблівую ўвагу прыцягваюць тры сібірскія кедры, якім больш як за 90 гадоў. Іх вышыня – 12-14 метраў, а дыяметр кроны дасягае сямі метраў.

Як каштоўнаму дэндралагічнаму аб'екту ў 1963 г. Грудзінаўскаму парку быў прысвоены статус помніка прыроды рэспубліканскага значэння. У 2007 г. пастанова Міністэрства прыродных рэсурсаў і аховы навакольнага асяроддзя падцвердзіла гэты высокі батанічны статус.

На жаль, парк ужо не той, што быў раней. Пры савецкай уладзе на тэрыторыі сада сталі будаваць дамы і многія рэдкія расліны не захаваліся. Аднак многія векавыя дрэвы да гэтага часу ўпрыгожваюць наваколле. Штогод мяняюць свае іголкі лістоўніцы, уцалеў прыгажун-дуб, які, узяўшыся за рукі, наўрад ці абхопяць два чалавекі.

Комплекс унесены ў Дзяржаўны спіс гісторыка-культурных каштоўнасцей Рэспублікі Беларусь.

БІБЛІЯГРАФІЯ